Khi bức tranh kinh tế vĩ mô của năm 2025 đang dần hoàn thiện những nét vẽ cuối cùng với những gam màu tươi sáng, giới quan sát và các chuyên gia kinh tế đã bắt đầu hướng tầm nhìn về năm 2026 với những kỳ vọng lạc quan nhưng cũng đầy thận trọng.
Dựa trên nền tảng phục hồi vững chắc của năm 2025 cùng sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các chính sách vĩ mô, tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng năm 2026 được dự báo sẽ đạt mức tăng trưởng ấn tượng 10%. Tuy nhiên, đằng sau con số tăng trưởng này là một cuộc chuyển mình sâu sắc trong hành vi của người tiêu dùng Việt, nơi mà sự chi tiêu không còn đơn thuần là mua sắm mà đã trở thành một nghệ thuật cân bằng giữa "ý thức", "công nghệ" và "trải nghiệm".
Nền tảng vững chắc từ đà phục hồi năm 2025
Để dự báo về tương lai, chúng ta cần nhìn lại những gì đã diễn ra trong suốt 11 tháng của năm 2025. Số liệu từ Cục Thống kê đã cho thấy sức sống mãnh liệt của thị trường nội địa khi tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành ước đạt con số khổng lồ 6.377,7 nghìn tỷ đồng, ghi nhận mức tăng trưởng 9,1% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, ngay cả khi loại trừ yếu tố giá, mức tăng này vẫn đạt 6,8%, cao hơn hẳn so với mức 5,8% của cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy sức mua thực tế của nền kinh tế đang trên đà hồi phục mạnh mẽ, bất chấp những biến động của thị trường thế giới.
Động lực chính của sự tăng trưởng này đến từ doanh thu bán lẻ hàng hóa, vốn chiếm tỷ trọng áp đảo 76,2% tổng mức, ước đạt 4.859 nghìn tỷ đồng. Trong đó, những con số biết nói từ các nhóm ngành hàng thiết yếu đã phản ánh rõ nét bức tranh đời sống xã hội. Nhóm hàng lương thực, thực phẩm tăng 9,6%, hàng may mặc tăng 8,5% và đặc biệt là nhóm đồ dùng, trang thiết bị gia đình tăng trưởng đột biến ở mức 13,6%. Sự gia tăng này một phần đến từ nhu cầu mua sắm tự nhiên khi thời tiết chuyển mùa, nhưng cũng phản ánh nỗ lực tái thiết cuộc sống của người dân sau những thiệt hại do thiên tai, mưa lũ gây ra. Bên cạnh đó, ngành du lịch và dịch vụ cũng chứng kiến sự bùng nổ khi doanh thu du lịch lữ hành tăng tới 19,1% và dịch vụ lưu trú, ăn uống tăng 13,6%. Sự lan tỏa của đà tăng trưởng này không chỉ tập trung ở các thành phố lớn mà còn trải rộng ra các địa phương như An Giang, Đồng Nai, Ninh Bình, Nghệ An và Thanh Hóa, tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự cất cánh vào năm 2026.
Sự lên ngôi của xu hướng "Tiêu dùng có ý thức" và đầu tư cho con người
Bước sang năm 2026, các chuyên gia từ Guotai Junan Việt Nam nhận định rằng thị trường sẽ chứng kiến sự định hình rõ nét của xu hướng "tiêu dùng có ý thức". Khái niệm này không đồng nghĩa với việc thắt lưng buộc bụng một cách cực đoan, mà là sự thận trọng và thông thái hơn trong việc phân bổ ngân sách. Người Việt ngày càng trở nên nhạy bén hơn với giá trị thực của sản phẩm. Họ sẵn sàng dành thời gian để săn tìm các chương trình khuyến mãi, tận dụng tối đa các "deal hời" trên các nền tảng thương mại điện tử để tối ưu hóa chi phí cho các nhu cầu cơ bản. Tuy nhiên, sự tiết kiệm ở mặt này lại tạo điều kiện cho sự hào phóng ở mặt khác, đặc biệt là đối với các sản phẩm xanh và bền vững. Một tín hiệu đáng mừng là hơn 33% người tiêu dùng Việt hiện nay sẵn sàng chi trả mức giá cao hơn cho các sản phẩm thân thiện với môi trường, cho thấy trách nhiệm xã hội đã trở thành một phần trong quyết định mua sắm của họ.
Song hành với yếu tố môi trường, sự an tâm về tài chính và sức khỏe đang trở thành động lực chính thúc đẩy dòng tiền tiêu dùng. Theo báo cáo từ ACSS, cơ cấu chi tiêu của người Việt đang có sự dịch chuyển mang tính chiến lược khi 67% người dân chấp nhận chi nhiều hơn cho giáo dục, chăm sóc sức khỏe và thể chất. Con số này thậm chí đã vượt qua mức chi cho nhu yếu phẩm hàng ngày, vốn chỉ chiếm 53%. Điều này phản ánh một tư duy mới: chi tiêu cho sức khỏe và tri thức được xem là khoản đầu tư dài hạn cho tương lai và chất lượng sống, thay vì chỉ là những khoản chi tiêu tùy hứng. Bên cạnh đó, nhu cầu "nâng tầm trải nghiệm" hay "tận hưởng có chọn lọc" cũng đang gia tăng mạnh mẽ. Người tiêu dùng sẵn sàng mở hầu bao cho các dịch vụ giải trí, ẩm thực cao cấp và du lịch nghỉ dưỡng, miễn là họ cảm nhận được giá trị xứng đáng từ mỗi giao dịch.
Cuộc cách mạng số hóa và sự thống trị của thương mại hiện đại
Xu hướng nổi bật thứ hai sẽ chi phối thị trường năm 2026 là sự "hiện đại hóa" toàn diện trong thói quen tiêu dùng. Chúng ta đang chứng kiến một cuộc di cư vĩ đại từ các kênh bán lẻ truyền thống (GT) sang các kênh hiện đại (MT) và đặc biệt là thương mại điện tử. Thói quen thanh toán không tiền mặt và mua sắm trực tuyến đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Các nền tảng thương mại điện tử lớn như TikTok Shop, Shopee và Lazada liên tục ghi nhận mức tăng trưởng hai chữ số, và dự báo tiềm năng tăng trưởng của toàn ngành thương mại điện tử Việt Nam có thể đạt mức 35% mỗi năm cho đến tận năm 2028.
Tuy nhiên, cuộc chơi trong năm 2026 sẽ không chỉ dừng lại ở việc mua và bán online đơn thuần. Sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo (AI) và mô hình bán lẻ đa kênh (omnichannel) sẽ là chìa khóa để các nhà bán lẻ nâng cao năng suất và giữ chân khách hàng. AI sẽ giúp cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm đến từng người dùng, gợi ý sản phẩm dựa trên sở thích và hành vi quá khứ, trong khi mô hình đa kênh giúp xóa nhòa ranh giới giữa online và offline, mang lại sự liền mạch trong trải nghiệm.
Quyền lực mới của thế hệ Influencer và Gen Alpha
Một biến số thú vị và đầy quyền lực trong bức tranh tiêu dùng 2026 chính là vai trò của những người ảnh hưởng (influencer). Nếu như trước đây, Millennials và Gen Z là những người tiên phong trong việc dựa vào influencer để khám phá sản phẩm, thì giờ đây, làn sóng này đã lan sang cả thế hệ Gen Alpha – thế hệ trẻ nhất hiện nay. Các thống kê đã chỉ ra một thực tế đáng kinh ngạc: 49% Gen Alpha đặt niềm tin vào lời khuyên mua sắm từ influencer ngang bằng với lời khuyên từ gia đình và bạn bè. Đối với Gen Z, sức ảnh hưởng của các tài khoản cá nhân này thậm chí còn vượt xa các kênh truyền thông chính thức của nhà bán lẻ. Theo nghiên cứu "Shopping Pulse" của Klarna, tiếng nói của influencer đang trở thành kim chỉ nam dẫn dắt quyết định mua hàng của giới trẻ, buộc các nhãn hàng phải thay đổi hoàn toàn chiến lược tiếp cận nếu muốn chinh phục nhóm khách hàng tiềm năng này.
Nhìn chung, với những yếu tố hỗ trợ tích cực từ vĩ mô, chính sách kích cầu của chính phủ cùng sự thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp và người tiêu dùng, mục tiêu tăng trưởng 10% cho tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng năm 2026 là hoàn toàn khả thi. Tuy nhiên, để nắm bắt được cơ hội này, các doanh nghiệp cần thấu hiểu sâu sắc sự thay đổi trong tâm lý hành vi của khách hàng: từ việc ưu tiên các sản phẩm xanh, đầu tư cho sức khỏe giáo dục, đến việc thích nghi với môi trường thương mại số hóa và tận dụng sức mạnh của tiếp thị qua người ảnh hưởng.
PV /KTĐU